کارایی واحد دمایی و درجه - روز رشد تجمعی مراحل فنولوژیکی و رابطه آن ها با عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم

این تحقیق در سه آزمایش مستقل هر یک به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در شرایط آب و هوایی اهواز اجرا شد، در هر یک از آزمایش ها عامل اصلی سه تاریخ کاشت و عامل فرعی شش ژنوتیپ (رقم چمران به عنوان شاهد و پنج رقم و لاین انتخابی از گروه های مختلف زودرسی) بودند. اولین تاریخ کاشت در آزمایش اول، دوم و سوم به ترتیب 5/8، 25/8 و 25/9 و فاصله بین تاریخ کاشت های دوم و سوم با تاریخ کاشت اول در آزمایش های اول و سوم 10 روز و برای آزمایش دوم 15 روز در نظر گرفته شدند. عملکرد دانه تعیین و میزان درجه - روز رشد تجمعی از کاشت تا برخی مراحل فنولوژیکی شاخص کارایی واحد حرارتی از رابطه برای ژنوتیپ ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که در ژنوتیپ های دیررس و متوسط رس اثر تاریخ کاشت، تفاوت ژنوتیپ ها و اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت از نظر طول دوره های مختلف فنولوژیکی معنی دار گردید و در ژنوتیپ های زودرس فقط اثر تاریخ کاشت بر طول دوره های فنولوژیکی معنی دار شد. با تأخیر در کاشت میانگین تعداد روز و درجه - روز رشد تجمعی از کاشت تا مراحل فنولوژیکی در کلیه گروه های زودرسی کاهش یافت که شدت کاهش در اثر تأخیر در کاشت در ژنوتیپهای متوسط رس بیش تر بود. همبستگی عملکرد دانه با درجه - روز رشد تجمعی معنی دار نبود درحالی که همبستگی عملکرد دانه با کارایی واحد دمایی مثبت و معنی دار شد. با توجه به نتایج این تحقیق به نظر می رسد در مقایسه با معیار درجه - روز رشد تجمعی با توجه به تأثیرپذیری بالای آن در اثر تاریخ کاشت که ممکن است نتایج گمراه کننده ای در بر داشته باشد، شاخص کارایی دما از کارایی بالاتری در تفسیر عکس العمل ژنوتیپ های گندم برخوردار است.